Ný Kaledonia verður framvegis partur av Fraklandi, men verður eisini lýst sum statur.
Tað er partur av eini avtalu, sum varð gjørd um vikuskiftið millum Frakland og fronsku oyggjarnar, sum liggja í Kyrrahavinum umleið 16.000 kilometrar frá Fraklandi.
Tað skrivar franska tíðindastovan AFP.
Emmanuel Macron, forseti, kallar avtaluna "søguliga".
- Eitt nýkaledoniskt ríki innan fyri Republikkina, skrivar Macron á X, og vísir til almenna navnið hjá Fraklandi: Tann Franska Republikkin.
- Tað er eitt tiltak, sum byggir á álit.
Umfatandi ófriður var í Ný Kaledonia í fjør, har spurningurin um sjálvstýri er eitt stórt mál. 14 fólk vórðu dripin.
Partur av avtaluni, sum skal samtykkjast av franska tjóðartinginum og fólkaatkvøðu í Ný Kaledonia, er, at borgarar í Ný Kaledonia í framtíðini bara sleppa at velja har, eftir at hava búð har í tíggju ár.
Avtalan á 13 síðum leggur eisini upp til, at ein nýkaledonskur ríkisborgararættur verður stovnaður. Nýkaledoniskir ríkisborgarar fara at kunna sameina hesa støðu við franskan ríkisborgararætt.
Harumframt verður "State of New Caledonia" innskrivað í fronsku grundlógina, og onnur lond sleppa at viðurkenna oyggjabólkin sum ríki.
Fyribils skal Frakland varðveita valdið yvir teimum fýra økjunum verju, gjaldoyra, trygd og lóg og almenna skipan. Tað skrivar franski miðilin Le Monde.
Kongressin í Ný Kaledonia kann tó við trimum fimtingum avgera at taka ræðið á egnum landi.
Valdið yvir uttanríkispolitisku viðurskiftunum verður tó flutt beinanvegin, skrivar franska blaðið.
Í løtuni er stórt fokus á at endurreisa búskapin í Ný Kaledonia. Hann varð hart raktur av ófriðinum í fjør, sum sambært AFP verður mett at hava kostað 2,3 milliardir evrur - tað vil siga yvir 17 milliardir krónur.
Nýggja avtalan ásetir eisini ein búskaparnýskipanarsáttmála við fokus á nikkeløkið í Nýkaledonia.
/Ritzau/
